„Senność, częste oddawanie moczu? To może być cukrzyca! Jak ją rozpoznać u dziecka?”

Cukrzyca typu 1 jest chorobą przewlekłą polegającą na autoimmunologicznym uszkodzeniu trzustki. Trzustka nie produkuje insuliny – hormonu odpowiedzialnego za rozwój fizyczny dziecka i wytwarzanie energii. Z powodu braku insuliny u chorych na cukrzycę cukier nie jest przyswajany do komórek, ale zostaje we krwi. Powoduje to, że osoby te mają podwyższony poziom cukru we krwi, który należy obniżać poprzez podanie insuliny z zewnątrz. Zachorowalność na cukrzycę typu 1 ciągle wzrasta dotykając niestety coraz więcej dzieci poniżej 7 roku życia.

Cukrzyca typu 1 najczęściej rozwija się u dzieci, choć może wystąpić w każdym wieku. Dokładna przyczyna nie jest do końca znana, ale uważa się, że jest to wynik kombinacji czynników genetycznych i środowiskowych, które powodują, że układ odpornościowy zaczyna atakować własne komórki trzustki.

Jeżeli zauważysz u swojego dziecka, któryś z tych objawów, warto udać się do lekarza. Są to objawy cukrzycy typu I u dzieci:

• Częste oddawanie moczu,
• Silne pragnienie,
• Utrata wagi,
• Zwiększone zmęczenie i osłabienie,
• Pogorszenie wzroku,
• Nudności i wymioty,
• Bóle brzucha.

Jeśli podejrzewasz, że dziecko może mieć cukrzycę typu 1, ważne jest, aby jak najszybciej udać się do lekarza. Wczesne rozpoznanie choroby i podjęcie odpowiedniego leczenia może zapobiec powikłaniom i poprawić jakość życia dziecka.

Leczenie cukrzycy typu 1 u dzieci polega na:

1. Podawaniu insuliny – ponieważ organizm nie wytwarza jej samodzielnie, insulinoterapia jest konieczna, by utrzymać poziom cukru we krwi w normie. Może to być insulina podawana w formie zastrzyków lub za pomocą pompy insulinowej.
2. Kontroli poziomu cukru we krwi – regularne pomiary poziomu glukozy we krwi są kluczowe w leczeniu.
3. Odpowiedniej diecie – zbilansowana dieta, która pomaga w kontrolowaniu poziomu cukru we krwi. Ważne jest monitorowanie spożycia węglowodanów.
4. Aktywności fizycznej – regularne ćwiczenia pomagają w utrzymaniu stabilnego poziomu cukru we krwi.

Jeśli dziecko doświadcza nagłego pogorszenia stanu zdrowia, z objawami odwodnienia, senności, wymiotami, bólem brzucha i zapachem acetonu z oddechu, należy niezwłocznie udać się do lekarza. Mogą to być objawy kwasicy ketonowej, która jest poważnym powikłaniem cukrzycy typu I i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.

Dlaczego tak waży jest dobry poziom cukru u naszych dzieci?

Cukrzyca jest chorobą podstępną. Nie boli, nie widać jej, a niesie ze sobą groźne powikłania. Przede wszystkim: nagłą utratę przytomności z powodu niedocukrzenia, a także powikłania późne, jak uszkodzenie wzroku, nerek, układu sercowo-naczyniowego, które mogą wystąpić w życiu dorosłym. Dobrze prowadząc chorobę oddalamy groźbę tych powikłań. Dziecko, u którego występują duże wahania stężenia cukru we krwi ma gorsze samopoczucie, mniej sił, może mieć trudności z koncentracją i pamięcią. Niechętnie uczestniczy w zajęciach szkolnych, może z tego powodu mieć liczne nieobecności. Każdego dnia pracujemy więc na dobrą, szczęśliwą przyszłość naszych dzieci.

Dzieci z cukrzycą typu 1 mogą prowadzić normalne życie, choć choroba wymaga od nich, i ich rodzin większej uwagi, zaangażowania oraz dyscypliny w zarządzaniu codziennymi obowiązkami związanymi z leczeniem. Odpowiednia kontrola poziomu cukru we krwi, zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna oraz stosowanie insuliny pozwalają dzieciom z cukrzycą cieszyć się pełnią życia i brać udział w wielu aktywnościach, takich jak rówieśnicy, którzy nie mają tej choroby.

Zdrowe dziecko:

• Organizm sam produkuje insulinę.
• Organizm sam określa i wytwarza ilość insuliny jakiej potrzebuje.
• Funkcjonuje prawidłowo, nie ma ograniczeń.

Dziecko chore na cukrzycę:

• Organizm nie produkuje insuliny – trzeba ją podawać z zewnątrz.
• Dawka podawanej insuliny ustalana jest na podstawie ilości i rodzaju pokarmu, poziomu cukru oraz innych czynników.
• Dziecko może i powinno funkcjonować bez ograniczeń. Warunkiem tego jest regularne mierzenie poziomu cukru i podawanie insuliny w dawkach ustalonych przez lekarza.

Podstawowe określenia związane z cukrzycą:

• insulina – hormon wydzielany przez trzustkę, obniżający poziom cukru we krwi
• glukagon – hormon również wydzielany przez trzustkę podwyższający poziom cukru we krwi; stosowany w formie zastrzyku w stanach niedocukrzenia z utratą świadomości
• glikemia – stężenie cukru we krwi, prawidłowe wartości na czczo u osoby zdrowej 70-99 mg/dl (3,9-5,5 mmol/l)*

U dzieci z cukrzycą typu 1 dążymy do wartości (wg zaleceń ISPAD):

• glikemia na czczo: 90 do 145 mg/dl (5,0-8,0 mmol/l)*,
• 2-godziny po posiłku: 90-180 mg/dl (5,0-10,0 mmoml/l)*,
• hiperglikemia – wysoki poziom cukru we krwi powyżej 180 mg/dl (10 mmol/l) (przecukrzenie)
• hipoglikemia – niski poziom cukru we krwi poniżej 65-70 mg/dl (3,6-3,9 mmol/l)* (niedocukrzenie)

mgr Anna Łoś

Artykuł został przygotowany na podstawie Poradnika dla nauczycieli i rodziców wydanego przez Biuro Inicjatyw Międzynarodowych oraz Ogólnopolską Federację Organizacji Pomocy Dzieciom i Młodzieży Chorym na Cukrzycę.

*Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2012. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Pediatric Diabetes 2009: 10 (Suppl. 12): 71–81 ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines 2009 Compendium. Assessment and monitoring of glycemic control in children and adolescents w