"Bajki - przyjaciel czy rywal rodzica"

Niestety, obok wartościowych produkcji pojawiają się również bajki mniej polecane – zbyt dynamiczne, agresywne czy pozbawione głębszych treści, które mogą negatywnie wpływać na zachowanie i emocje najmłodszych. Dlatego tak ważne jest, by świadomie wybierać treści, które oglądają dzieci, ponieważ bajki, choć barwne i pełne fantazji, mają realny wpływ na rozwój i codzienne postawy przedszkolaków.

    Nadmierne oglądanie bajek, zwłaszcza tych dynamicznych czy pełnych przemocy, może wpływać niekorzystnie na rozwój najmłodszych. Dzieci narażone na zbyt długie spędzanie czasu przed ekranem często mają trudności z koncentracją, bywają bardziej pobudzone i drażliwe. Niektóre treści mogą kształtować niewłaściwe wzorce zachowań (np. efekt Peppy), prowadzić do naśladowania agresji czy utrudniać rozwój empatii. Często słyszy się o bajkach z treściami lub podtekstami dla dorosłych. Warto pamiętać, że  dzieci nie potrafią jeszcze filtrować informacji i treści zaprezentowane w animacji, traktują jako normę – przykładem takiej bajki jest „Krowa i kurczak”. Dodatkowo ekrany  ograniczają czas, który dziecko mogłoby poświęcić na ruch, zabawę z rówieśnikami i rozwijanie wyobraźni w naturalny sposób.

    Warto podkreślić, iż według Amerykańskiej Akademii Pediatrii, dzieci przed drugim rokiem życia nie powinny mieć żadnej styczności z ekranami, a zbyt wczesny dostęp do bajek może mieć wiele negatywnych skutków. Z raportu „Brzdąc w sieci – zjawisko korzystania z urządzeń mobilnych przez dzieci w wieku 0-6 lat” wynika, że ponad 36% dzieci w wieku do 2 lat otrzymuje dostęp do ekranów, najczęściej gdy dziecko płacze, nudzi się lub marudzi, oraz gdy rodzice są zmęczeni, nie mają pomysłu na zabawę z dzieckiem lub po prostu czasu. Powody są zrozumiałe, jednak konsekwencje takich działań są poważne. Skutkami są między innymi: opóźniony rozwój mowy oraz motoryki, zaburzony rozwój mózgu, problemy z koncentracją, kłopoty ze snem, nadmierne pobudzenie, naśladowanie postaci z animacji w codziennym życiu. Zgodnie z zaleceniami AAP oraz WHO, dzieci w wieku od 2 do 4 lat powinny oglądać treści animowane nie dłużej niż 30 minut dziennie, natomiast po ukończeniu 4. roku życia dopuszczalny czas wydłuża się do 1 godziny. Zakładając spełnienie bajkowych standardów opisane poniżej.

      Czy bajki to kompletne zło? Nie, ale nie każda animacja jest dobra dla dziecka. 

    Treści animacyjne mogą mieć wiele zalet, a z ich oglądania dziecko może wynieść nie tylko przyjemność, ale i wiedzę oraz wzorce. Jakie cechy powinna mieć idealna bajka? Światowa Organizacja Zdrowia, opracowała 5 kryteriów by rozpoznać bezpieczną treść animacyjną dla dziecka w 5 sekund. Oto one:

1. Tempo – sceny nie powinny zmieniać się częściej niż co minimum 5 sekund
2. Jakość dźwięku – nie powinny być słyszalne głośne, nagłe, chaotyczne dźwięki, ani niewyraźna mowa
3. Zachowania bohaterów – szukaj bajek promujących empatię, pozytywne relacje, samoregulację, współpracę
4. Czy bajka angażuje dziecko do myślenia? – np. poprzez zadawanie pytań i dawanie czasu na zastanowienie i odpowiedź
5. Wartości bajki – niepożądane są treści, gdzie bohaterowie są nieuprzejmi lub sarkastyczni.

     Najlepsze bajki dostępne to: „Wyspa Puffinów”, „Pat i Mat”, „Śmieciarka”, „Bing”, „Kicia Kocia”. Na szczególne wyróżnienie zasługuje bajka „Bluey”, według ekspertów jest to najlepsza bajka familijna, która przekazuje pożądane wzorce zachowań, przy tym ucząc zabawy bez wykorzystania zabawek.

    Do najmniej polecanych bajek należą: „CoComelon”, „SpongeBob”, „Pokemon”, „Krowa i kurczak”, „Świnka Peppa”, „Psi patrol”.

    Bajki i animacje mogą być dla dzieci źródłem radości, wiedzy i inspiracji, ale ich wpływ zależy od treści i sposobu korzystania. Dlatego tak ważne jest, by świadomie wybierać programy dostosowane do wieku dziecka i jego potrzeb. Oglądanie bajek może stać się wartościowym doświadczeniem, jeśli towarzyszy mu rozmowa z rodzicem – wspólne omawianie treści, bohaterów czy zachowań pozwala dziecku lepiej zrozumieć świat i uczy krytycznego myślenia. Mądry wybór i aktywne towarzyszenie sprawiają, że czas przed ekranem może przynieść pozytywne efekty wychowawcze i rozwojowe.

Źródła: WHO Guidelines, American Optometric Association, Przystanek Rodzinka, Pathway Pediatrics, American Academy of Pediatrics, KidsHealth, "Brzdąc w sieci – zjawisko korzystania z urządzeń mobilnych przez dzieci w wieku 0-6 lat".

Wiktoria Łazarczyk